Kanker bij het paard
(Artikel verschenen in de magazine HippoRevue van oktober 2019)
Iedereen kent spijtig genoeg wel iemand met kanker, bij de mens is kanker een zeer grote boosdoener. Bij paarden komen deze kwaadaardige kankers echter zelden voor. In dit artikel geven we een overzicht van enkele frequent voorkomende tumoren, de aanpak hiervan en halen we enkele voorbeelden van kwaadaardige kankers aan.
Als er zich tumoren of gezwellen ontwikkelen bij het paard zijn dit in 50-80% van de gevallen tumoren van de huid (of de uitwendige slijmvliezen)
Sarcoid
Dit is de meest gekende huidtumor aangezien hij bij 1-2% van de paarden voorkomt, is hij ook redelijk goed gekend bij de paardeneigenaar. Het uitzicht van een sarcoid kan erg verschillen, waardoor het soms moeilijk te herkennen is. Het is een tumor dat vaak voorkomt bij jongere paarden. De tumor gaat uit van het onderhuidse bindweefsel en het Bovine Papillomavirus ligt aan de oorzaak. Hierdoor kan het zich verspreiden van paard naar paard (door vliegen en borstels of rijtuig) en komt het vaak voor op wonden waardoor het foutief als wild vlees bestempeld kan worden. Sarcoiden zijn in principe goedaardige tumoren, want ze metastaseren niet. Toch kunnen ze soms toch tot erg hinderlijke situaties (of zelfs euthanasie) leiden omdat ze gelokaliseerd zijn op belangrijke plaatsen of erg snel groeien.
Elk type sarcoid heeft zijn meest aangepaste behandeling afhankelijk van de locatie en het type. Sommige worden chirurgische verwijderd, maar andere worden behandeld met een chemotherapeuticum of met (auto)vaccinatie. Een recente techniek die nu gebruikt kan worden is electrochemotherapie: hier bij maakt men gebruik van elektrische veldpulsen om een verhoogde permeabiliteit van het celmembraan voor antitumor hydrofiele geneesmiddelen, zoals cisplatine, te induceren. Belangrijk is dat de tumor van in het begin adequaat behandeld wordt, om het risico dat hij terug groeit (en vaak nog sneller) te beperken.
Melanomen
Melanomen zijn tumoren van de pigmentcellen in de huid. Ze komen erg frequent voor bij schimmels en vooral bij deze die snel wit worden. Bij sommige rassen heeft zelfs de meerderheid van de oude paarden er last van. De typische lokalisaties van melanomen zijn onder de staart en ter hoogte van vulva en anus. Deze tumoren werden in het verleden erg vaak onderschat en ze werden zelfs als “goedaardig” bestempeld. Hier komt men meer en meer van terug, omdat ze erg uitgebreid kunnen worden en bovendien ook kunnen metastaseren en op die manier het leven van het paard vroegtijdig beëindigen. Een melanoom wordt dus best als een kwaadaardige tumor beschouwd en preventief verwijderd.
Momenteel bestaat de behandeling uit chirurgische verwijdering, vaak in combinatie met een chemotherapeuticum. Het lijkt vaak een onbegonnen werk omdat er op andere plaatsen vaak nieuwe bij komen en er meestal verschillende tegelijk aanwezig zijn. Er gebeurt meer en meer onderzoek naar nieuwe therapeutische middelen tegen melanomen. Onder andere vaccins om de uitbreiding van melanomen te vermijden en om hen zelfs te doen krimpen. Binnen enkele jaren zal dit vermoedelijk helpen in de behandeling van melanomen.
Squameus Cel Carcinoma
Dit is een wrat- of bloemkoolachtige tumor die voorkomt ter hoogte van het roze slijmvlies of op de overgang met de huid. Hij komt het meeste voor in niet- gepigmenteerde zones en komt daardoor ook vaker voor bij bepaalde rassen. Zo zullen Haflingers vaker een squameus cel carcinoma ontwikkelen thv hun oogslijmvliezen dan andere paarden. Ook bij appaloosa’s en paint horses komen deze tumoren vaker voor. De meest voorkomende plaatsen zijn oogslijmvliezen en het 3de ooglid, de penis en ook de vulva, alle plaatsen waar de huid minder afgedekt is van de zon. Op de penis komt hij ook vaker voor bij oudere ruinen vermoedelijk speelt het smegma hierin een rol omdat een ruin zijn penis minder vaak uitschacht en ook weinig schoongemaakt wordt.
Over het algemeen breidt de tumor enkel lokaal uit, maar als hij langdurig aanwezig blijft, gaat hij metastaseren naar de lymfeknopen in de buurt. Als men niet te lang wacht, dan zijn de tumoren ter hoogte van het oog redelijk goed te behandelen dmv chirurgische excisie en eventueel oogdruppels. De tumoren ter hoogte van de penis en vulva zijn vaak moeilijker te behandelen en soms moet er een stuk van de penis afgezet worden om uitbreiding te vermijden. In de meeste gevallen is het paard hierdoor niet echt gehinderd achteraf.
Andere goedaardige inwendige tumoren
Naast de bovengenoemde gezwellen kunnen er zich nog een hele reeks andere tumoren ontwikkelen bij een paard. Een van de meest frequente inwendige tumoren die een goedaardig karakter heeft is de granulosaceltumor van het ovarium. Deze tumor kan hormonen produceren waardoor de merrie van gedrag veranderd of hij kan er voor zorgen dat de cyclus van de merrie volledig stil valt, waardoor ze onvruchtbaar wordt. Soms wordt de tumor zelfs zo groot dat de merrie frequent ongemakkelijk is. Via een rechtstaande kijkoperatie kan deze tumor goed verwijderd worden en dit heeft dan ook meestal een erg succesvolle afloop.
Kwaadaardige kanker
Bij kwaadaardige kanker gaat het paard in het begin vaak erg aspecifieke symptomen vertonen: onverklaarbare koortspieken, slechte eetlust, snelle vermagering, verhoogde ademhaling en suf gedrag.
Het lymfoma of lymfosarcoma is de meest voorkomende kanker bij paarden en die komt vreemd genoeg vaak voor bij jongere paarden. Deze kan zich op verschillende plaatsen bevinden, maar zit erg frequent vooraan in de borstkas, ter hoogte van de milt en/of de lymfeknopen of de darmen.
Naast het lymfoma is er nog een hele waaier van kankers mogelijk, maar deze ontwikkelen zich eerder bij het oudere paard en zijn erg zeldzaam.
Elk van deze kankers vertoont vaak hetzelfde erg aspecifiek ziektebeeld van een langzaam wegkwijnend paard, waarbij er vaak uitgebreide diagnostiek voor nodig is om de oorzaak te achterhalen, want spijtig genoeg is een MRI of CT scan van het volledige lichaam bij een paard niet mogelijk omwille van zijn grootte.
Elke kwaadaardige kanker heeft meestal een fatale afloop. Dit omwille van de beperkte therapeutische mogelijkheden en vaak ook de laattijdige diagnose. Paarden blijven vaak erg lang normaal functioneren (misschien door hun instinct om niet te prooi te vallen), totdat de kanker te uitgebreid is om nog te behandelen. Er zijn reeds paarden met chemotherapie behandeld, maar dit is vaak onsuccesvol en meestal geen optie omwille van neveneffecten en exuberante kostprijs.
Conclusie
Hoewel kanker niet vaak voorkomt bij paarden en meestal goedaardig is, bestaan er veel verschillende vormen en is een precieze diagnose en aangepaste behandeling van groot belang om verdere uitbreiding te vermijden. Kanker en vooral inwendige tumoren kunnen vaak lang ongediagnosticeerd blijven tot een uitgebreid onderzoek op de kliniek uitgevoerd wordt. Bij vermoeden is het aangeraden om deskundig advies te zoeken bij een dierenarts of de kliniek want het is “liever te vroeg dan te laat” om een behandeling in te stellen als het gaat om tumoren.
Voor meer informatie kan u zich wenden tot Dr. Katrien Palmers, DiplECEIM of Dr. Michael Meulyzer, DiplACVS-ECVS of bel naar 02 454 10 00.